Saturday 27 October 2012

MIDANG TA EN DAN


        K.Lalzarliana

Thenkhat chuan (a chhiartu azirin) zahmawh ka sawi dawn emaw in ti a, mahse a ni hauh law. Phillipi 2:4-a Paul’an, “Mahni ta ta en lovin, midang ta pawh en theuh rawh u” a tih behchhan hian ‘Midang ta en dan’ kan zir dawn a, a dankhan chauh ni lovin ‘a chungchang’ leh ‘a behbawm’ kan zep tel bawk ang.


Phillipi:
Philippi khua hi 4 BCE vel chuan Thrasians ho-in an luah thin a. 356 BCE atangin Alexander the Great-a pa, Makedonia lal Phillip II’an la-in ama hming chawi hian he khua hian hminghah a lo pu ta a ni. 168 BC kum atangin Rome thuneihna hnuaia awm ve lehin,  Makedonia ram chu district pali-ah then a ni ta a. Phillipi hi chung district 4 zinga a hmasa ber chu a ni. Phillipi hian mi hriat reng hlawhna tur a nei ve a, chungte zing ami chu - 42 BCE khan  Phillipi indonaah Mark Antony and Octavian-te tangdun chuan Brutus leh Cassius-te an hneh a, tin Julius Caesar an tihhlum chhan pawh he indona-in a ngawng vang pakhat nia sawi thin a ni. A hnu 31 BCE-ah Octavian’an  Antony leh Cleopatra tang dun -Actium hmuna a hneh atangin, he khawpui hi a chei thar leh ta a ni.


Phillipi Kohhran:
Tirkohte thiltih 16:9-a kan hmuh ang khan Paula, Troas khuaa a awm lain Mumang angin mipakhatin “Makedonia ramah lo kai la, min pui rawh” tia ngen chiam angin a hmu a. Tichuan, rawngbawla a chhuah tum hnihnaah, 49 EC kum chuan Phillipi hmunah hian kohhran a din ta a ni.


Lehkhathawn leh a ziah chhan: Pawmdan tlanglawn berah chuan –‘Rome khua-ah, tanin-a a tan laia (60-62 CE) Paula ziak ngei a ni’ tih hi a ni. Tin, a lehkhathawn ziah chhan hi;
-    Tanin-a a tan chanchin  hriattir leh  a chhuah huna a tihtur ruahman kohhrante hriattir.
-    Kohhran-ah innghirnghona leh inthenna hial thleng chanchin a hriatin an inpumkhat theih nan rilrua          inphahniam turin a fuih.
-    Zirtirna dik lo vawrhdarhtute thu vaivir dan hriattirin, a khak.
-    Kohhran hoin an ngaihsak avang leh thilpek hial an pek avanga lawmthu sawina etc., a ni.


Mahni ta ta… Midang ta:
He thu (mahni ta) hi saptawng Bible thenkhatah chuan ‘own interests’(NIV), ‘own things’(KJV), ‘own qualities’(DBT) tite-in dah a ni a. Greek Bible-ah thung chuan article ‘ta’ {mahni ta ta-a, ‘ta’ anga lam lovin mizo alphabet ‘a’ thuluka lam tur. Tin Greek article hi eg:- ta, twn, tois, ta,(newtral-plural bik atan)etc; gender, number leh case azirin thlak zel a ngai} hi he ‘mahni ta ta’ tih lehlin(sawi) nan hian hman a ni a. Ka’n sawi kai hram duhna chhan chu; Mizo tawnga ‘mahni ta ta leh mi dang ta’ tia lehlin lai tak hi- a tawngbul leh tawngtial danga lehlin dan kan hmuh atang hian, heti lo deuh pawh hian pawt fan-siksawi kual vel pawh ni i la, kan tisual lovang tih zeh tel ka duh vang a ni. Entir nan ting hian lo dah ta i la ; mahni/ midang - tui zawng,  thil, hawina lam, ngaihdan,  hriat dan,  thlekna, hriat dan, hmuh dan, pawm dan( kan tilutuk deuh emaw?) etc tiin.


En lovin… en rawh u:
‘En lova.. en tur' chu  a chung chiaha kan tarlan tawh ang chi ho khi a ni a. He tizawng hian kan pawhfan belh hram teh ang.  Kohhran hi ‘buhlem leh buhtak’ chauh awmna  ni mai lovin, buh lemte tan pawha la hnawksak lehchhawng ‘buh kung’ pawh ni tawh lo ‘buh kung lo’ pawh (Kohhran azirin) an inpum ruk theihna a ni a, chuvangin ‘neuh neuh, nek nek, sawk sawk, thuai thuai’(?) avang leh thil dang tamtak avangin ‘hlimthla’ nalh lo deuh put chang a nei fo thin. Phillipi kohhran-ah pawh hian ‘Lawmna tur sawi kim hleihtheih loh’(1:3-11) Paulan hmu tho mahse; itsik ching, elrel hmang, ti tak tak lo, inngaihhlu (2:3), phunnawi leh inhnial ching (2:14-16) ui ang chauh, thil tha lo titu, innghaisak ching, Krista aia tisa chunga rinna nghat zawktu leh mi chapo (3:1-3), ringtute zingah leh bul velah an awm ve tih hriat sakin, heng mite avang leh thil dang avanga ringtute chunga harsatna thleng thei pumpelh nan(?) he ‘Ethical teaching’ ropui tak hi Kohhrante a hlui ta a ni. ‘En lova.. en tur’ a sawi hi buhtakte tan chauha tha mai ni lovin, buhlemte tan hlei hleia tha ava ni em.

Anih leh kan tun hun atan hian he thu hian tangkaina a la nei em?- Tangkai tehlul mai, sawi rik nawn fo pawh a tul thin. Mizote hi (Zo lo pawh) kan rilru sukthlek kaihruaitu atan; i) thurin ii) Pathianthu/Bible iii) kohhran iv) Nihna v) social norms hrang hrang(tih tawh mai ang) etc hmang thin kan ni a.  Heng azir hian kan hawiherte danglamin, kan thil thlir dan thlengin a inpersan nuk thin a nih hi. Mi fing pui pui- hre zau tak tak an awm lain, mawl fal deuh leh phunglung pui pui pawh kan awm bawk. Kan nihna azir leh hawilam ang ngawr ngawra kan kal puat puat chuan a tuate pawh hi kan inhliam hmain, kan lo inpal baw hma khawp  a lo ni. Chuvang chuan hetiang zirtirna hi Phillipi kohhrante tan chauh lo, tunlai thangtharte nun atan pawh hian a inhmeh takzet a ni.


A dankhan chu le:
‘Thiani i puan hlim la, i ta ka lo en’ tizawnga sawi chi lam ani lo kan tih tawh kha. A tawi deuh nan a hnuai ami ang hian zial fel tum mai i la a tha awm e (a kawh a inang vek);
Mi dang ta en tur chuan-
-    Mi dangte dinhmuna-ah indah thin la.
-    Mi dang tarmit vuah zir rawh.
-    Mi dangte mimal nun zah sak ching la.
-    I huang chhung atangin dak(h)chhuak thin rawh.
-    Mahni kawr hlip thei khawpa insiamrem tum la.
-    Midang kawr hak sak thei tur pawhin inhawng rawh.


A tawp berah chuan, ‘mi dang ta en’ chin luat vangin thil zawng zawng ‘Amen!’ zung zung turin he thuziak hian min fuih a tum lem lo. Amaherawh chu John C.Maxwell’an “Mi dang ta en dan thiam loh hi  innghirnghona bul pakhat ani” a tih hi erawh ka'n zep tel hram ang e. "Mahni ta ta mai en lovin, mi dang ta pawh en theuh zawk rawh u".

(27102012)
   



No comments:

Post a Comment

PATHIAN RAM