Thursday 31 January 2013

MUMANG LAMAH LALPA’N MIN TLAWH EM NI?


Introduction
2011, March thla khan kohhran tirhin phai-ah zinna chance tha tak mai ka nei ve hlauh mai a. Kan kohhran Financial rule-in min phal sak dan chuan Kalkatta thleng thlawhna hian kan kal ve thei a. A bak zawng chu khawi hmun pawh ni se India ram chhungah chuan Train (second class  thleng) bak min phal sak lo thung. Kan zin chhan a zirin (official thil-ah tihna) T.A a bill ve theih thin. Kohhran hruaitu ten he tianga zin thinte ‘hriatthiamna thui tak’ an neih pakhat chu, Kolkatta piah lamah Kohhran tirh-a tupawh a zin chuan thlawhna vek pawhin kal se, Kolkatta piah lamah chuan Train-a kal angin a kal man Bill an phal sak thin. Tun tum ka zin pawh hi Madurai thleng tur, mahse Chennai thleng Thlawhna a kal tum, Chennai atanga Bus-a Madurai pan leh tura in ruahman lawk ka ni. Ticket (flight) hi ka kal hma thla hnih hmalama ka lak lawk tawh avang leh, ka vanneih ve hrim hrim avangin, awihawm loh lek lek khawpin pawisa pawh ka seng tlem viauin ka hria.

Ka zin chanchin & Bill chungchang
A tawi zawngin sawi ta i la, tluang tak leh hlawhtling inti rilru takin ka zin a. Pathian mi tana ‘ngaihthat lohna awm hauh lo’ tur khawpa dik-a bill ka siam hnu chuan, ka zinna senso zawng zawng chu Rs.6250/- (a chiah chiah ka hre kilkelh ta lo) a ni. Tichuan ka hun neih remchan veleh ka Bill tifel tur chuan office ka dawr ta a. Fimkhur thuhla-ah ka ‘Tour Diary’ (ka zin dan chipchiar ziahna leh senso zawng zawng tarlanna) copy pawh 2, pakhat ka bill-a thil tel tur, pakhat ka kawl tur ka siam lawk diam a ni.

Bill ka buaipui
Bill ka buaipui hun hi kohhran khawmpui lian kan hman hun lai, office-a thawktu-te pawh namen lova an buai zual lai a ni. Ka  bill chu Finace changtu accountant 1-in min check sak zung zung hnu chuan, pawisa pe chhuaktu accountant dang pakhat chuan awlsamte-in min pe chhuak ta a. Neih chhun ang ang kan hman duak tawh hnu lama, kan senso kan han hmu let leh hi chu avan nuam ve tehlul em! Tin, suangtuahna pawhin a thlen phak ngai mang lohna hmun thleng thleng a Pathian leh Kohhrante avang chauha kan han rap ve leh hmu ve thin hi chu ‘kei ni ang tan chuan’ lawm ruk veng vengna tham a ni.

Tichuan Accountant pawisa min pek ang ang chu, ngaihtha deuha dawngin wallet-ah chuan ka pai ve ta ran mai a. Ka bill tur ang chiah chiah kha min pe-a ngaiin (ka lak lai hian ka chhiar ve takna-in ka chhiar liam ve deuh mai mai a ni), nupui fanaute lawm zawng hawn sak tur ngaihtuah mai loh chu lungkham em em pawh neiin ka inhre lo.

Mumang ka nei
Pocket money tlem azawng ka neih belh leh ta bawk nen, ka bill lak zan hian ka mu tui kher mai. Zan dar khat leh hnih inkar vel-ah chuan mumang danglam tak hian min tiharh hlawl mai a. Mut chhuak zawng zawng bo vek khawpin chu thil avang chuan ka harh ta hra mai a ni. Eng vanga chutiang thil chu ka chunga lo thleng ta mai nge maw’le? Ka mang zawng zawng nen lam hian kan hril zel phawt mai ang che.

Ka mang-ah chuan, han tihluai i la a ho angreng khawp a! – ‘Tu emaw (ka hriat chian theih tawh loh) hian thil a lo ru dawn a, chu rukru pa chu a thil ruk tur, a ruk theih nan ka lo tanpui’ a ni. Eng tiangin nge ka tanpui, enge ruk a tum, khawi hmunah nge, a ru ta em?... tih hi ka harh hlim pawh chuan engmah hriat chhunzawm theih ka nei lo. Mahse ‘Mi, an thil ru tur, ka lo tanpui’ tlat a ni!.

Ka tana mak leh em em, mu chhunzawm their eng reng lova min awmtirtu pakhat chu- ‘Mumang mah ni se, eng tin nge ‘kei Pathian mi’ hian mi thil ru tur ka lo tanpui theih’ tih hi a ni. Thil tamtak ka ngaituah kual a, ka mumanga ‘mi thil ru tur ka tanpui thei chu’ ka lung a awi thei ta reng reng lo mai. Rukru, ka tanpui-a nen khan ka inkhaikhin a, angkhat rengah ka inchan a, ruk ru ve lo mah i la, kha rukru pa, ka tanpui-a nen khan ‘Pathian hmaah kan sualna a thuhmun reng mai lo maw?’ tih te.. ka ngaihtuah ta zel a.  Hetiang thil ho lutuk mai mai ngaihtuaha mu chhunzawm thei reng reng lova ka awm chu a huat pawh ka inhaw angreng viau a ni.

Hriatchhuah ka nei
 “Mumang mah ni se, eng tin nge ‘kei Pathian mi’ hian mi thil ru tur ka lo tanpui theih” tih khan min la chiah hneh khawp a. A tawpah chuan, ‘Aaa… keimah-ah hian thil dik lo, hre reng chunga ka tih emaw hriat hauh loha Pathian lawm loh zawng tak eng emaw tih ka nei a niang?’ tiin ka ngaihtuah leh ta a. Kum tir atanga, ka Bill lak zan thlenga ka thil tih hrang hrangte kan chhui tak tak mai chu…thlawhna-a zin ni ta i la, a zin/thlawk chak pawl tak ka ni awm e.

Tichuan, khum atanga min kai tho nawlh khawp thil hriatchhuah thar pakhat ka nei ta tlat mai! -. Thim thamah chuan ka file dahna zawngin kan inhai rawk rawk a, a tawp a tawpah chuan ka ‘Tour Diary’ kha ka phawrh chhuak ta. Uluk-ly in kan en nawn leh a, ka zinna a ka sum senral zawng zawng chu Rs 6250/-(a chiah chiah ka hre tawh lo ka tih kha) a ni bawk si!. Ka wallet a ka pawisa chu kan check leh a, tlem azawng ka lo ah sa (ka ta ve liau liau) peng pakhata  lo awm bakah, ka bill lak, ka la khawih chet loh(hman loh) kha a ngai ngaiin peng lehlamah a lo la awm bawk a, kan chhiar chiang chu ka harh ta huai mai le. ‘Hei ngei hi a lo nih hi- mumang danglam ka neih chhan leh mu thei lek lova min siamtu chu’ tiin ka hlim ta hle mai. Tichuan ka Bill lakah khan Rs.8250/- lai lo dawng mah ni i la, a tuka ka thil tih leh tur avang chuan ngaihtha takin ka mu a, tui takin ka mu chhunzawm leh thei ta a ni.

 Sual Puanna(?)
Kan office Account section-a thawk ho chu an la buai angreng hle a, inthlahrung dak chungin ‘Hei nimin lama ka bill lak-ah thil dik lo a awm tlat mai’ kan ti chu ‘mi mah buai nak laiin’ ti niawm takin a lo meng kawk a, mahse sual puanna tenau deuh ngang a nih avangin hlim takin min enpui ta a ni. ‘Keima check ngei a ni si a, ava mak awm ve’ tiin pawisa min pe chhuaktu hnenah ka pawisa lak chhuahna (Bill) kha kan zawng ho ta a, a hnuai lam fe-ah a lo awm tawh nain kan hai chhuak thuai a, kan han en chian chuan ‘tu tihsual ber nge tih hriat harsa khawp hian’ a lo awm hi a lo ni a. A nihna takah chuan kan pathum chuan ‘kan thiam lo vek a lo ni!’. A chhan chu - Ka bill check-tu khan Rs. 6520/- total a check-naa a ziah chhawn khan ‘6’ kha en thuak a ‘8’ anga chhiar theih tur hian a lo ziak a, Bill min petu khan Rs.8520/- min pek phah ta a, kei pawh chuan en chiang hlei lo chuan ka lo dawng mai bawk si a. Kan pathuma thil tihsual chu ka puang ta leng mai le. Rs. 2000/- chu ka kir leh ta a, mahse kha tih lai khan Nuai sawm pawh nei i la ‘a ruka ka hlimna kha engmah hian a henin ka ring lo’.

Lalpa hi a van lo tha em
He thil ka ziah lai hian,  Lalpa thatna hi he thil avang chauha sawi ka ni lo. Hei hi ka chunga Lalpa thatna ka dawn tamtak zinga pakhat ve mai a ni. Amaherawh chu hemi avanga  ‘A thatna’ hi ‘ka thil tawn’ atanga  belhchhah hlek mai chauh ka ni. Tuman min pawmpui lo pawh ni se, ‘Mumang hmang lehzel pawhin Lalpa hian Amite a ngaihsak zia a lo tilang duh a nih awm hi’ tih erawh ka rilrua awm ve tlat nia! (Mumang thil ngaisang em me lo mi ka ni ve tho nain). Tichuan hengte hi he ‘thil’ atanga ‘Lalpa hi avan lo tha em’ ka tih chhan, ka hriatchhuah apianga rilru-a lo thar ve leh thinte chu a ni;
-    Kan Pathian hi, hriat lohna avanga kan thil tih sual tur pawh min veng theitu a ni.
-    Tlemte chunga kan rinawm ve theih nan, inhriatchhuah lehna chance min pe fo.
-    ‘A mite’ kal san lova, hliahkhuh thintu a ni.
-    A thil ruahman ti puitling tur hian ‘eng thil pawh’ hmanrua-ah a hmang thei.
-    Kan chak lohna ah pawh min pui thintu a ni.
                                                                                                                                        (31012013)

No comments:

Post a Comment

PATHIAN RAM